Muranów

Muranów – historyczne osiedle w Warszawie położone w dwóch dzielnicach Wola i Śródmieście.

Położenie
Muranów znajduje się w centralnej części Warszawy, a jego granice wyznaczają Aleja „Solidarności” i ul. Leszno od południa, ulica Okopowa od zachodu, tory kolejowe od północy oraz ulice Bonifraterska i Miodowa od wschodu.

• Nadworny architekt króla Michała Korybuta-Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, z pochodzenia Włoch, Józef Szymon Bellotti w 1686 r. zbudował tu pałacyk i nazwał go na pamiątkę wysepki Murano, należącej do jego ojczystej Wenecji. Muranów leży w zasięgu dwóch dzielnic: Woli oraz Śródmieścia. W systemie MSI Muranów podzielony został na dwa obszary. Jego zachodnia część (położona na Woli) w MSI funkcjonuje pod nazwą Nowolipki, zaś wschodnia pod nazwą Muranów.

Zabytki
Zdecydowana większość zabudowy Muranowa została zniszczona w czasie powstania w getcie. Przetrwały nieliczne, w tym:

• Pałac Mostowskich przy ul. Andersa - dziś siedziba Komendy Stołecznej Policji
• Kościół Ewangelicko-Reformowany przy al. „Solidarności” z 1866 roku wraz z budynkami Warszawskiej Opery Kameralnej
• Kościół pw Przemienienia Pańskiego ojców Kapucynów przy ul. Miodowej
• Pałac Paca-Radziwiłłów przy ul. Miodowej
• Arsenał przy ul. Długiej
• Sąd Okręgowy w Warszawie Wydziały Hipoteczne przy al. „Solidarności”
• Pałac Krasińskich
• Pałac Teppera-Dückerta w Warszawie - Pod Czterema Wiatrami przy ul. Długiej
• Pałac "Na Podkańskiem" przy ul. Długiej
• Zabytkowy fragment ul. Nalewki (dziś ul. Bohaterów Getta) wraz z torami tramwajowymi z początku XX wieku
• Muzeum Więzienia na Pawiaku przy ul. Dzielnej
• Kościół parafialny św. Augustyna przy ul. Nowolipki z 1896 roku
• Kościół parafialny Narodzenia NMP na Lesznie przy al. Solidarności 80 (dawny kościół Karmelitów Trzewiczkowych)
• Pałacyk Bogusławskiego przy ul. Żelaznej 97
• Resztki zabudowań fabryki mebli "Szczerbiński i Kamler" ul. Dzielna 72, miejsca siedziby Dowództwa Komendy Głównej AK w dniach 1-6 VIII 1944 w czasie powstania warszawskiego 1944 - zburzone w maju 2010 r.
• dawna Garbarnia "Temler i Szwede", ul. Okopowa 78
• Szpital św. Zofii ul. Żelazna 90 róg Nowolipie
• Gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy ul. Stawki 6/8
• Gmach przy ul. Stawki 5/7
• Resztki zabudowań ul. Stawki róg Okopowa
• Budynek ul. Nowolipki 20 (część byłej przedwojennej posesji Nowolipki 54?)
• Budynek ul. Żelazna 88 róg Leszno 80/82 - dawna siedziba Publicznych Szkół Powszechnych nr 10, 17, 56, 119 (jako część obecnego kompleksu Urzędu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, Aleja Solidarności 90
• Budynek ul. Żelazna 103 z tablicą na ścianie upamiętniającą masowe zabójstwa ludności żydowskiej z terenu getta przez niemieckie władze okupacyjne, w latach 1942-43 siedziba tzw. SD-Befehlstelle

Museum of History of Polish Jews

Wybudowany w 1948 r. pomnik powstańców z getta warszawskiego. Autorzy: Natan Rapaport - rzeźbiarz i Leon Suzin - architekt.

Muranów leżący w gruzach, 1945. Jednym z nielicznych ocalałych budynków getta był widoczny Kościół św. Augustyna

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Muranów był zamieszkały w większości przez Żydów, co wpłynęło później na decyzję o lokalizacji tu Getta Warszawskiego podczas II wojny światowej. Po upadku powstania w Getcie Warszawskim teren całego Muranowa został zrównany z ziemią. Kolejnych zniszczeń dokonano na tym obszarze wraz z upadkiem powstania warszawskiego. Po zakończeniu II wojny światowej, Muranów został odbudowany bezpośrednio na gruzach Getta Warszawskiego, co dzisiaj jest przyczyną jego charakterystycznej pagórkowatości. Budowę osiedli mieszkalnych na terenie Muranowa rozpoczęto od wyrównania gruzów po zniszczonych budynkach Getta Warszawskiego. Z braku wystarczającej ilości środków transportu nie było możliwe wywiezienie całego gruzu, dlatego pierwsze ciągi domów na Muranowie Południowym powstały na wyraźnie podniesionym terenie.

Według koncepcji arch. Bohdana Lacherta do budowy tutejszych domów użyto bloczków z tzw. gruzobetonu. Wszystkie budynki pierwszych osiedli miały ujednolicone szczegóły swoich elewacji. Ze względów oszczędnościowych niektóre budynki zostały zrealizowane w układzie galeriowym, co miało przynieść oszczędności w obrębie ich klatek schodowych. Architektura zrealizowanych później domów jest już na szczęście dużo bardziej zróżnicowana. Nowe domy zostały zbudowane już na poziomie ulic, po wywiezieniu wszystkich gruzów. Obiektem charakterystycznym jest osiedle Muranów II, czyli potężny blok mieszkalny kształtem przypominającym złączone: prostokąt, koło i trapez. Leży on w kwadracie ulic: gen. Władysława Andersa, Mordechaja Aanielewicza, Ludwika Zamenhofa i Nowolipek. W jego wnętrzu znajdują się trzy duże podwórka.

W latach 50. XX w. przebito tu ul. Marcelego Nowotki obecnie gen. Władysława Andersa, którą zabudowano monumentalnymi budynkami o klasycystycznej architekturze.

 ******* 

Bohdan Lachert z żoną Ireną oraz synami Rudolfem i Krzysztofem

W 1945 Lachert znalazł się grupie architektów kierowanych przez Józefa Sigalina, którzy mieli oszacować rozmiar zniszczeń Warszawy i przygotować dokumentację odbudowy – ostatecznie związał się z Biurem Odbudowy Stolicy, przygotowując projekty nowych budynków oraz osiedli – jednym z jego najistotniejszych dzieł było osiedle Muranów Południowy. W 1948 roku został profesorem Politechniki Warszawskiej, gdzie prowadził Katedrę Projektowania Przemysłowego. Należał do Stowarzyszenia Architektów Polskich. Zmarł w 1987 roku, w 2012 roku na budynku przy ul. Nowolipie 17 na Muranowie odsłonięto mural upamiętniający architekta.

obraz Bohdana Lacherta wymyślającego Muranów

Mural od strony ul. Nowolipki. Widać młodego Bohdana Lacherta w stylistyce, zwłaszcza kolorystyce, nawiązującej do neoplastycyzmu, jednego z nurtów plastycznych modernizmu