Sobór św. Aleksandra Newskiego

Sobór św. Aleksandra Newskiego (ros. Александро-Невский собор) – prawosławny sobór katedralny, zbudowany w okresie między 1894 a 1912 rokiem według projektu Leontija Benois. Jego wolno stojąca dzwonnica była w okresie swojego istnienia jedną z najwyższych budowli Warszawy (z wysokością 70 m ustępowała m.in. 75-metrowym wieżom kościoła św. Floriana). Obiekt był zlokalizowany na jednym z ważniejszych placów Warszawy, placu Saskim, i w założeniach rosyjskich władz zaborczych miał stanowić symbol rosyjskiego panowania na ziemiach polskich.

• Sobór został rozebrany w latach 20., mniej niż 15 lat po ukończeniu budowy. Podzielił los wielu świątyń prawosławnych w Warszawie wybudowanych w okresie rozbiorów i rozebranych po odzyskaniu niepodległości.

Warszawa z lotu ptaka w 1919 roku. Widoczny na zdjęciu jest Plac Saski i Sobór Prawosławny św. Aleksandra Newskiego

Rozbiórka soboru na pl. Saskim

Tak wyglądała rozbiórka Soboru Aleksandra Newskiego w 1926 r. W latach 20. toczono zażarte dyskusje, co zrobić z soborem wzniesionym przez Rosjan i górującym ponad miastem. Architekt Stefan Szyller sporządził koncepcje przebudowy gmachu na wielki kościół garnizonowy. Zwyciężyli zwolennicy rozbiórki i dokonano jej ogromnym kosztem. Na zdjęciu, w głębi pośrodku, widać pałac Bruhla mieszczący wówczas siedzibę telegrafu. Nieco z prawej gęsto zabudowana ulica Wierzbowa, pełna luksusowych sklepów, restauracji i kawiarni.